Lòng tham của người Việt, từ dân đến quan

/ Tháng Một 26, 2016

 Hôm đó là một ngày hè năm 1986. Tôi đi xe đạp trên con đường Láng Hạ bây giờ. Hồi đó nó còn là con đường đất gồ ghề, đầy ổ gà. Trung tâm Chiếu phim Quốc gia ngày nay lúc bấy giờ là bãi rác hôi hám. Trên con đường này có nhiều xe tải chở các thùng gỗ đóng hàng của những người du học hoặc làm việc ở Liên-xô gửi về bằng đường biển và được nhận ở một kho hải quan nằm trên đường Láng.

Một chiếc xe tải như thế chạy ngay qua tôi, lắc lư trên những ổ gà. Bỗng thùng xe bị bung ra, một số thùng gỗ rơi xuống, vỡ tung. Bàn là, quạt máy, nồi hầm, chậu nhôm, dây may-xo… vung vãi ra đường. Đó là những loại hàng hoá mà người Việt ở Liên-xô tiết kiệm tiền học bổng, chịu khó lao động kiếm thêm để “đánh” gửi về nước. Những mặt hàng sinh hoạt như vậy thời đó ở nước ta rất khan hiếm.

Hàng chục người đang đi xe đạp, đi bộ gần đó lao đến. Một trận hôi của kinh hoàng xảy ra ngay trước mắt tôi. Anh lái xe la hét, van xin, ngăn cản, nhưng bất lực. Họ quá đông và quá… hứng khởi. Tôi cũng không làm gì được để giúp anh. Tôi bị bất ngờ và sốc đến mức chỉ há hốc mồm nhìn những con người hả hê từ đám đông đi ra, tay xách nách mang các “chiến lợi phẩm”. Họ lấy hết, chỉ trừ một ít đồ to nặng như tủ lạnh, một người không thể bưng đi được. Trên mặt họ, tôi thấy sự hứng khởi, sự mãn nguyện, bất kỳ cảm xúc vui vẻ nào, tuyệt nhiên không có sự hổ thẹn, ý thức tội lỗi nào hết. Tôi rùng mình. Vào khoảnh khắc đó, trong tôi, một niềm tin thiêng liêng từ những trang sách, bài học đạo đức đã bị sứt mẻ, vỡ vụn theo mấy chiếc thùng gỗ. Ai cũng tham gia hôi của. Người ta ngang nhiên, hồ hởi ăn cướp những cái của người khác, thế mà gọi là “thật thà”, “chất phác”, “tử tế” ư? Sau 30 năm, tôi vẫn nhớ như in vụ hôi của này. Nó ám ảnh tôi.

Ai đó có thể nói, thời đó người dân nghèo, thiếu thốn nên họ cư xử như thế. Vậy phải giải thích thế nào về việc hàng nghìn người dân “hôi” sạch xe bia bị đổ trên cầu Bến Thuỷ ngày 26/11/2011, về vụ “hôi” bia tương tự ngày 4/12/2013 ở Biên Hoà? Vì dân nghèo không có tiền mua bia ư? Họ có tiền mua xe máy cơ mà? Khi xem video do camera giao thông ghi lại vụ ở Biên Hoà, tôi lại thấy đa số người đi đường và sống hai bên đường ở Biên Hoà lao vào “hôi” bia, giống y hệt cảnh tôi nhìn thấy ở Hà Nội năm 1986. Trong các vụ cháy nhà, cháy ki-ốt bán hàng, cháy chợ ở các địa phương nước ta, hôi của gần như là phần không thể thiếu. Người dân đã có cuộc sống đầy đủ hơn, hàng hoá không còn khan hiếm, nhưng “tính hôi của” không thay đổi mấy.

Chúng ta ghét cay ghét đắng các quan tham. Nhưng quan từ đâu mà ra? Họ cũng từ dân ra, hết nhiệm kỳ quan lại về làm dân. Họ là con, là chồng hoặc vợ, là bố hoặc mẹ, là ông hoặc bà trong các gia đình dân. Quan có từ trên trời rơi xuống đâu? Nếu quan nào đó tham, phải chăng người đó đã có sẵn máu tham từ trước khi làm quan, từ khi là dân? Khi một người có sẵn máu hôi của, thì khi làm quan, tham nhũng cũng là một kiểu hôi của với mức độ lớn hơn, hình thức tinh vi hơn mà thôi. Tôi không tin rằng khi còn làm dân thì họ chưa có máu tham, đến khi làm quan mới đổ đốn ra. Quan mà giữ được thanh liêm trong một xã hội mà sự tử tế bị “mất giá” trên diện rộng, khi họ nắm nhiều quyền trong tay, mà lương của họ thì thấp hơn lương chuyên viên ở các doanh nghiệp trung bình, kể ra cũng khó. Để quan bớt tham, không có cách nào khác cách “4 Không” mà Singapore và nhiều nước khác làm: sao cho quan không muốn tham, không cần tham, không dám tham, không thể tham những gì không phải của mình.

Nhưng với người dân chúng ta thì sao? Cần làm gì để chế ngự lòng tham và tẩy sạch dòng máu tham? Không phải chỉ đối với của cải, mà đối với nhiều thứ khác. Vượt đèn đỏ là “cướp” đường, “cướp” sự an toàn giao thông. Chen hàng, xô đẩy là “cướp” thời gian, “cướp” cơ hội của người khác. Bán thực phẩm, hàng hoá độc hại là “cướp” sức khoẻ của đồng loại. Nhiều hành vi xấu xa xảy ra ở nước ta, tạo thành một xã hội kém văn minh, kém an toàn có chung một nguồn gốc là “lòng tham”.

Khi nào nước ta không còn xảy ra những vụ người dân hôi của, nhiều hành vi xấu xa khác sẽ biến mất theo. Khi đó, chắc chắn chính quyền cũng sẽ liêm chính hơn. Cần phải làm bất kỳ điều gì để lấy lại giá trị đã bị mất đi rất nhiều của sự tử tế.

LƯƠNG HOÀI NAM (VNEXPRESS)

Bài viết liên quan

Một suy nghĩ 4 thoughts on “Lòng tham của người Việt, từ dân đến quan”

  2. Hay nhỉ sao bài viết này ít ai phản ứng thế !!!!!! Bài viết này rất đúng ,THAM đi cùng với thông minh trí tuệ ,khg một ai mà khg tham ,đó là lẽ tất nhiên của loài người .Đây là một Thema rất komplex để tham khảo với triết lý của nó ,nhưng đã làm người thì chúng ta có THAM SÂN SI .Khi ta còn nhỏ chưa kiếm đc tiền thì xin cha mẹ để đc món đồ chơi,chiếc áo đẹp mà ta muốn và ta sở hữu nó ,khi ta lớn lên ta gặp một ng ( trai ,gái )đẹp ta đem lòng yêu mến muốn làm quen rồi muốn làm bạn ,làm người yêu rồi muốn làm vợ làm chồng rồi muốn làm sở hữu riêng cho ta và chỉ mình ta thôi ,nên trên cả thế giới này mọi ng đều gọi VỢ CỦA TÔI / CHỒNG CỦA TÔI đó cũng là THAM ,nhưng trong cuộc sống và xã hội được phân chia rõ ràng cái tham CHO PHÉP và cái tham KHÔNG CHO PHÉP,như ta mua sắm vật chất mà ta thích từ đồng tiền ta làm ra chân chất ,ta yêu ai ,lấy ai từ một hoàn cảnh cho phép ,chứ KHÔNG dùng thủ đoạn lấy người yêu hay vợ /chồng của người khác thì đó là sự THAM CHO PHÉP. Còn vì muốn có cái này cái kia mà ta khg tự dành dụm làm ra ,vì muốn chiếm hữu nó mà sinh ra lòng tham& tâm ác với mọi thủ đoạn làm hại người để chiếm đoạt ,hay đi lấy vợ/ chồng người etc.. thì đó là sự Tham KHÔNG cho phép.Quay lại bài viết này ,đọc xong cho tôi thấy lớp băng của THAM SÂN SI ở VN bao trùm đầy đặc xung quanh làm cho tất cả mọi người đều bị ngộp thở vì nó , trong đó cũng có nhiều người sống với lòng tự trọng /chân chất /từ bi sống ở VN với cái tâm sợ hải . Từ đâu mà ra ,có nhà tâm lý xã hội học ở VN đã nghiên cứu và đã tìm được mấu chốt của nó chưa???Tôi khg phải là nhà tâm lý học ,nhưng tôi thích quan sát và tôi đc may mắn sống trong 2 thế giới văn hóa khác nhau ( trưởng thành ở VN và thật sự cho cuộc sống là ở TS ) có thể nói gần như cực bắc và cực nam ,một ngày bt của tôi thì tôi chỉ sống & làm việc với người TS ,ng làm việc chung /bạn từ thân tới ít thân cũng là ng TS ,nơi tôi ở hàng xóm 100% là ng TS .Để cân bằng với cuộc sống mới và văn hóa cũ, giống như bạn cầm 1 cái SÀNG, bạn đổ 2 văn hóa vào và sàng tới sàng lui , cái “hột đậu” nào mà bạn cảm thấy” tốt cho bạn” thì bạn lặt ra mà dùng.Cuộc sống gặp gỡ với ng TS rất nhẹ nhàng, bạn khg cần khoe khoang ,khg cần kể :bạn có cái này ,cái kia ,có cái nhà to có cái xe đẹp ,có ông chồng kiếm tiền giỏi và điều tối kị trong cộng đồng ở đây là cái nhà mua bao nhiêu,lương bao nhiêu etc… tất cả nó khác hẳn với người VN ,mời ng vn tới nhà chơi chưa ngồi nóng đít thì đã hỏi nhà này anh mua bao nhiêu ,rồi tiếp tới là anh làm cái gì lãnh bao nhiêu lương ,có thể nói là người VN sẳn sàng direkt với những privatfair ,có phải đó là Mentalität của ng vn không? ,từ đó đem so sánh ông chồng /con cái nhà mình với nhà người ta ,rồi phát sinh ra cái gọi là SĨ DIỆN vì khg muốn thua ai nên phải phô trương hay NỔ cho to , chỉ NỔ khg thôi thì khg đc ,sợ mất mặt nên tìm đủ mọi cách cho bằng người ta ,lúc đó TÂM mới sinh SI để có THAM rồi phải SÂN ,nó như là một loại bịnh truyền nhiểm khg thuốc chữa trong xã hội VN ,nó đưa đến xã hội VN từ trong gđ /quan hệ /cộng đồng đảo lộn, tổn thương,chỉ đọc báo thôi mà mình phải đứng tim những chuyện THAM & SÂN ngoài sức tưởng tượng,nhưng ở VN gần như là chuyện bình thường miễn sao có cái nhà to, chaỵ cái xe xĩn ,đồng tiền đó từ đâu ra, nó khg quan trọng .Tôi nghĩ chắc nó cũng khó hiểu cho các bạn với bài viết này vì nếu ai chưa sống trong xã hội thanh bình ở đây ,tôi về VN chơi ,về lại TS,tôi lại càng trân trọng với cuộc sống giãn dị ,đầy tình người ,đến với nhau khg vì vật chất mà là tình người cảm thông ,( ở đây nếu bạn cầm quà tới cho ai ,nếu khg có lý do chính đáng như SN /khách mời etc .. thì sẽ khg ai nhận quà của bạn , vì nó sẽ hỏi bạn,bạn đang muốn gì ở họ , sự giáo dục đó đã đc dạy khi còn là 1 đứa trẻ , 1đứa trẻ nó đã biết từ chối món quà của bạn ,nếu khg thì mẹ chúng nó sẽ tới gặp bạn và yêu cầu bạn khg nên làm chuyện này!) . và ng TS ở đây có sự tự trọng rất cao và họ biết ĐỦ với cuộc sống ,và khg bị áp lực khoe khoang của cộng đồng xung quanh,dĩ nhiên để được có 1 văn hóa như vậy khg là 1 sớm 1 chiều ,nhưng bất cứ chuyện gì trên đời này cũng là 1 sự bắt đầu có thể là “vạn sự khởi đầu nan “.Hãy bắt đầu đi ng VN ơi . Tâm không xáo động thì ta mới có đc cảm giác của hạnh phúc.

    Đã thích bởi 1 người

  3. Hay nhỉ sao bài viết này ít ai phản ứng thế !!!!!! Bài viết này rất đúng ,THAM đi cùng với thông minh trí tuệ ,khg một ai mà khg tham ,đó là lẽ tất nhiên .đây là một Thema rất komplex để tham khảo với triết lý của nó ,nhưng đã làm người thì chúng ta có THAM SÂN SI .Khi ta còn nhỏ chưa kiếm đc tiền thì xin cha mẹ để đc món đồ chơi,chiếc áo đẹp mà ta muốn và ta sở hữu nó ,khi ta lớn lên ta gặp một ng ( trai ,gái )đẹp ta đem lòng yêu mến muốn làm quen rồi muốn làm bạn ,làm người yêu rồi muốn làm vợ làm chồng rồi muốn làm sở hữu riêng cho ta và chỉ mình ta thôi ,nên trên cả thế giới này mọi ng đều gọi VỢ CỦA TÔI / CHỒNG CỦA TÔI đó cũng là THAM ,nhưng trong cuộc sống và xã hội được phân chia rõ ràng cái tham CHO PHÉP và cái tham KHÔNG CHO PHÉP,như ta mua sắm vật chất mà ta thích từ đồng tiền ta làm ra chân chất ,ta yêu ai ,lấy ai từ một hoàn cảnh cho phép ,chứ KHÔNG dùng thủ đoạn lấy người yêu hay vợ /chồng của người khác thì đó là sự THAM CHO PHÉP. Còn vì muốn có cái này cái kia mà ta khg tự dành dụm làm ra ,vì muốn chiếm hữu nó mà sinh ra lòng tham& tâm ác với mọi thủ đoạn làm hại người để chiếm đoạt ,hay đi lấy vợ/ chồng người etc.. thì đó là sự Tham KHÔNG cho phép.Quay lại bài viết này ,đọc xong cho tôi thấy lớp băng của THAM SÂN SI ở VN bao trùm đầy đặc xung quanh làm cho tất cả mọi người đều bị ngộp thở vì nó , trong đó cũng có nhiều người sống với lòng tự trọng /chân chất /từ bi . Từ đâu mà ra ,có nhà tâm lý xã hội học ở VN đã nghiên cứu và đã tìm được mấu chốt của nó chưa???Tôi khg phải là nhà tâm lý học ,nhưng tôi thích quan sát và tôi đc may mắn sống trong 2 thế giới văn hóa khác nhau ( trưởng thành ở VN và thật sự cho cuộc sống là ở TS ) có thể nói gần như cực bắc và cực nam ,một ngày bt của tôi thì tôi chỉ sống & làm việc với người TS ,ng làm việc chung /bạn từ thân tới ít thân cũng là ng TS ,nơi tôi ở hàng xóm 100% là ng TS .Để cân bằng với cuộc sống mới và văn hóa cũ giống như bạn cầm 1 cái SÀNG bạn đổ 2 văn hóa vào và sàng tới sàng lui , cái “hột đậu” nào mà bạn cảm thấy tốt cho bạn thì bạn lặt ra mà dùng.Cuộc sống gặp gỡ với ng TS rất nhẹ nhàng, bạn khg cần khoe khoang ,khg cần kể :bạn có cái này ,cái kia ,có cái nhà to có cái xe đẹp ,có ông chồng kiếm tiền giỏi và điều tối kị trong cộng đồng ở đây là cái nhà mua bao nhiêu,lương bao nhiêu etc… tất cả nó khác hẳn với người VN ,mời ng vn tới nhà chơi chưa ngồi nóng đít thì đã hỏi nhà này anh mua bao nhiêu ,rồi tiếp tới là anh làm cái gì lãnh bao nhiêu lương ,có thể nói là người VN sẳn sàng direkt với những privatfair ,có phải đó là mentalität của ng vn ,từ đó đem so sánh ông chồng /con cái nhà mình với nhà người ta ,rồi phát sinh ra cái gọi là SĨ DIỆN vì khg muốn thua ai nên phải phô trương hay NỔ cho to , chỉ NỔ khg thôi thì khg đc ,sợ mất mặt nên tìm đủ mọi cách cho bằng người ta ,lúc đó TÂM mới sinh SI để có THAM rồi phải SÂN ,nó như là một loại bịnh truyền nhiểm khg thuốc chữa trong xã hội VN ,nó đưa đến xã hội VN từ trong gđ /quan hệ /cộng đồng đảo lộn, tổn thương,chỉ đọc báo thôi mà mình phải đứng tim những chuyện THAM & SÂN ngoài sức tưởng tượng.Tôi nghĩ chắc nó cũng khó hiểu cho các bạn với bài viết này vì nếu ai chưa sống trong xã hội thanh bình ở đây ,tôi về VN chơi ,quay lại đây lại càng thấm với cuộc sống giãn dị ,đầy tình người ,đến với nhau khg vì vật chất mà là tình người cảm thông ,( ở đây nếu bạn cầm quà tới cho ai ,nếu khg có lý do chính đáng như SN /khách mời etc .. thì sẽ khg ai nhận quà của bạn , vì nó sẽ hỏi bạn đang muốn gì ở họ , sự giáo dục đó đã đc dạy từ khi còn là 1 đứa trẻ , 1đứa trẻ nó đã biết từ chối món quà khg chính đáng của bạn ,nếu khg thì mẹ chúng nó sẽ tới gặp bạn và yêu cầu bạn khg nên làm chuyện này!) . và ng TS ở đây sự tự trọng của họ rất cao và họ biết ĐỦ với cuộc sống ,và khg bị áp lực khoe khoang của cộng đồng xung quanh ,dĩ nhiên để được có 1 văn hóa như vậy khg là 1 sớm 1 chiều ,nhưng bất cứ chuyện gì trên đời này cũng là 1 sự bắt đầu có thể là “vạn sự khởi đầu nan ” Tâm khg sao động thì ta mới có cảm giác của niềm hạnh phúc .

    Thích

Bình luận đã được đóng.