TTO – Ba đặc khu đang dự định thành lập chỉ thích hợp cho phát triển du lịch, cơ sở nghỉ dưỡng, dịch vụ vui chơi – giải trí… Và do đó, không cần đưa ra các ưu đãi vượt trội về thuế, về quyền thuê đất lâu dài.

Một phần khu phức hợp Bãi Trường, xã Dương Tơ, huyện Phú Quốc – Ảnh: ĐINH QUANG THIỀU

Dự thảo luật về ba đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt (đặc khu) đang được dư luận quan tâm. Mục đích thành lập ba đặc khu được ghi nhận là đưa ra các điều kiện vượt trội, hấp dẫn để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài trong các lãnh vực công nghệ cao, hoặc các lãnh vực có nhu cầu cao trên thị trường thế giới, nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế trong giai đoạn tới.

Ba câu hỏi cần trả lời

Cho đến nay nhiều chuyên gia kinh tế, luật sư và một số đại biểu Quốc hội đã nêu nghi vấn về tác động kinh tế của ba đặc khu dự kiến và sự lo ngại về an ninh quốc gia khi cho phép người nước ngoài thuê đất lâu dài. Tôi chia sẻ với nhiều nghi vấn và lo ngại này và muốn phân tích thêm từ vài khía cạnh khác.

Giáo sư Trần Văn Thọ – Ảnh: TT

Để đánh giá khách quan, trước hết cần đặt ra 3 câu hỏi.

(1) Nhu cầu phát triển sắp tới của đất nước là gì? Các đặc khu có đáp ứng được các nhu cầu đó không?

(2) Nền kinh tế đã phụ thuộc vào tư bản nước ngoài rất nhiều rồi, giai đoạn tới phải vừa nuôi dưỡng, khuyến khích tư bản dân tộc phát triển vừa chọn lựa những nhà đầu tư nước ngoài thật sự cần thiết ở những lãnh vực trong nước chưa đủ năng lực. Ngoại lực đó phải có sức lan tỏa giúp cho nội lực ngày càng mạnh. Các đặc khu đã được thiết kế để đáp ứng yêu cầu này chưa?

(3) Những tập đoàn, công ty nước ngoài nổi tiếng có công nghệ cao, có nguồn lực và văn hóa kinh doanh tiên tiến mà chúng ta cần họ đến đầu tư đang đánh giá Việt Nam như thế nào? Họ mong Việt Nam tạo môi trường như thế nào để họ mang các dự án chất lượng cao đến và các đặc khu kinh tế có hy vọng đáp ứng các yêu cầu đó không?

Chỉ thích hợp cho phát triển du lịch, nghỉ dưỡng

Về câu hỏi thứ nhất, hiện nay hơn 40% lao động còn làm việc trong nông nghiệp với năng suất thấp. Mặt khác, khu vực cá thể, hộ gia đình (cũng năng suất thấp) còn chiếm hơn 30% tổng sản phẩm trong nước (GDP).

Do đó chiến lược sắp tới phải thúc đẩy phát triển công nghiệp và dịch vụ theo hướng hiện đại (áp dụng công nghệ mới và tăng quy mô nhà máy, cơ sở sản xuất) để thu hút lao động dư thừa và lao động cá thể, thực hiện phát triển vừa bao trùm vừa với tốc độ cao.

Khu vực cảng Cái Rồng, Vân Đồn, Quảng Ninh, nơi đây sẽ có các dự án khu đô thị thông minh, hiện đại xây dựng sát bên bờ cảng, nhìn ra biển – Ảnh: NGỌC QUANG

Phát triển công nghiệp của Việt Nam đã tiến một bước nhưng chủ yếu mới lắp ráp, gia công. Trước mắt phải đẩy mạnh công nghiệp hỗ trợ, tạo điều kiện để doanh nghiệp Việt Nam tham gia cao hơn vào mạng lưới cung ứng toàn cầu hoặc khu vực. Một phương hướng nữa là đẩy mạnh phát triển công nghiệp thực phẩm làm đòn bẩy phát triển nông nghiệp.

Cần thêm một điểm nữa là với kỹ thuật công nghệ ngày nay, công nghiệp hóa có khuynh hướng dùng ít lao động, do đó để tạo công ăn việc làm cho lực lượng lao động cần phát triển nhiều ngành dịch vụ có giá trị gia tăng cao như công nghệ phần mềm, tài chánh,… hoặc tận dụng các lợi thế thiên nhiên và di sản văn hóa để phát triển dịch vụ du lịch.

Từ nhu cầu nói trên, ba đặc khu kinh tế đang dự định chỉ có tác dụng thúc đẩy ngành du lịch, nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí.