Đầu tuần mới ACE chúng ta có một niềm vui từng ngày nhờ có Mark Zuckerberg đã tạo nên thế giới Facebook – Xin cảm ơn Ông chủ trẻ!

Mỗi lần ông chủ Facebook có sự kiện gì đó gây chú ý cho công chúng, bên dưới các bài viết đều không thiếu các loại bình luận như: Tại sao mỗi ngày Mark đều mặc quần áo giống nhau vậy nhỉ? Tại sao một người giàu có như vậy vẫn ngồi ở lề đường ăn McDonald’s? Tại sao lại lái một chiếc Toyota cũ đến mức không thể nát hơn như thế?v.v…

Nói thật, hai tuần trước tôi cũng không thể lý giải được cho đến khi tôi đến Israel và trò chuyện với một đối tác tại đây. Đó là vào tháng 7, tôi được công ty giao cho một dự án khảo sát về du lịch.

Khi ngồi trên máy bay, trong đầu tôi tưởng tượng ra đủ thứ: có lẽ đây chính là một nơi mà đâu đâu cũng là những doanh nhân thành đạt, các tòa nhà cao tầng, xe xịn, khắp nơi đều có người giàu tụ tập nói chuyện, v.v…

Thế nhưng, vừa đáp xuống đến Tel Aviv tôi đã cảm thấy rất thất vọng. Thành phố cũ nát theo kiểu như chưa được quy hoạch. Các loại xe trên đường, nếu không phải là loại xe hiện đại của Hàn Quốc thì là xe Scott, tốt hơn một chút thì là xe Nhật. Trong 1 tuần ở Isarel, tôi mới chỉ nhìn thấy không quá 5 chiếc BMW, 10 chiếc Mercedes, vài chiếc Land Rover, một chiếc Porsche. Tôi không hề nhìn thấy Ferrari, Lamborghini hay bất cứ chiếc xe đua nào. Thậm chí, ngay cả người mặc quần áo hàng hiệu, vai đeo túi xách xịn tôi cũng không thấy.

Đối tác của công ty chúng tôi là một nhà doanh nghiệp vô cùng thành công. Vào năm 2003, anh ấy đã khởi nghiệp thành công và đem bán lại công ty cho người khác với giá 75 triệu USD. Sau đó anh ấy không hề nghỉ ngơi như nhiều người vẫn nghĩ mà lại tiếp tục khởi nghiệp theo hướng khác và hiện đang là thành viên hội đồng quản trị của rất nhiều công ty. Anh hẹn tôi dùng bữa tối với anh vào lúc 7h.

Tôi ngồi ở quán rượu bên ngoài khách sạn vừa uống một ly cocktail vừa nghĩ về việc, người giàu có như vậy sẽ lái xe gì đến đón mình đây? Có lẽ lần này mình sẽ được nhìn thấy một chiếc xe hàng hiệu chăng? Đang mơ mơ màng màng như vậy thì tôi thấy trước cửa có một chiếc xe taxi đang bấm còi “bim, bim”. Bất ngờ anh bạn tôi thò mặt ra ngoài cửa kính xe, nhoẻn cười rồi vẫy vẫy tôi lại.

Tôi kinh ngạc không thốt lên lời. Biết ý, anh bảo: “Ở Tel Aviv đậu xe rất khó khăn, cho nên không lái xe, gọi taxi tiện hơn.” Tôi nghĩ thầm trong đầu nhưng không dám hỏi “chẳng lẽ anh ấy không có tài xế sao?“

Đến quán ăn, chúng tôi gọi một chai vang đỏ rất bình thường, gọi vài món ăn đơn giản rồi bắt đầu nói chuyện. Anh kể, năm 2003 anh đã trở thành một triệu phú trẻ tuổi sau khi bán công ty đầu tay của mình với giá 75 triệu USD. Ai cũng nghĩ chắc anh sẽ đi du lịch vòng quanh thế giới một chuyến, nhưng không, lúc đó anh quyết định đi học. 6 năm sau đó, anh không làm gì ngoài học. Mỗi ngày anh đọc sách ít nhất 6 tiếng và lấy được bằng tiến sĩ.

Sau khi nói chuyện được một lúc, anh bắt đầu kể về cuộc sống riêng của mình. 3 năm trước vợ anh đã ly hôn với anh rồi. Lúc đó anh rất buồn nên nửa năm sau, anh đã lên một trang web kết bạn. Tại đây, anh đã gặp được một phụ nữ 40 tuổi có 2 đứa con và họ đã yêu nhau ngay sau đó. (Nghe đến đây tôi không thể tưởng tượng nổi. Ở Isarel, một ông chủ cao to, phong độ, giàu có như vậy lại cần phải lên mạng tìm tình yêu sao? Không những vậy lại còn là một phụ nữ 40 tuổi đã có 2 con?)

Anh bảo, bạn gái ở thành phố Haifa cách khá xa nơi anh sống nên có nhiều thứ khá là bất tiện. Tôi không kìm được, liền bảo “anh kêu chị ấy dọn đến đây là được rồi”.

Anh nói “không được đâu, cô ấy cần cha mẹ cô ấy giúp đỡ trong việc trông con”. Tôi thản nhiên đáp: “anh không thể thuê một người giúp việc sao? Anh giàu có như vậy, thuê hai người cũng còn được mà.”

Thế nhưng câu trả lời của anh sau đó khiến tôi bừng tỉnh.

“Anh có biết không, cái mà người Do Thái chúng tôi tôn sùng chính là Frugalism (chủ nghĩa cần kiệm). Chúng tôi cho rằng cần kiệm là một đức tính đẹp. Vì vậy nếu như chúng tôi xa xỉ, lãng phí, khoe khoang giàu có thì sẽ rất mất mặt, sẽ bị tất cả mọi người xem thường. Nếu mà chúng tôi thuê bảo mẫu, hàng xóm tất sẽ cho rằng chúng tôi đang khoe khoang, hoặc là đang sống một cuộc sống xa xỉ. Vì vậy chúng tôi cần phải tự mình chăm sóc con cái, không được dùng bảo mẫu. Mọi thứ ở đây chính là như vậy đó”, anh nói.

Nghe đến đây tôi chợt hiểu ra mọi chuyện. Tôi đột nhiên cảm thấy sự tồi tàn và cũ nát ở Tel Aviv là có lý do của nó.

Zuckerberg sở hữu một công ty trị giá hàng trăm tỷ USD, nhưng lại không mặc đồ hiệu, lái chiếc xe rất rẻ tiền, hôn lễ cũng rất đơn điệu, tôi cũng có thể lý giải được rồi. Đó là vì anh ấy là người Do Thái!

Anh bạn doanh nhân bảo tôi rằng, tôi biết là tôi vô cùng giàu có, tiền của tôi có dùng cả đời cũng không hết được. Thế nhưng tôi tuyệt đối sẽ không để số tiền này làm hư hỏng cuộc sống của mình cũng như các con. Tôi sẽ quyên góp phần lớn số tiền này để làm từ thiện.

Ngay lập tức tôi liên tưởng tới Zuckerberg. Hình như anh ta cũng vậy. Tuy cuộc sống rất giản dị nhưng khi làm từ thiện thì không bủn xỉn chút nào.

(Ghi chú: Vào năm 2014, Mark Zuckerberg và cô vợ người Việt gốc Hoa Priscilla Chan, đã đứng ở vị trí thứ nhất trong danh sách những người quyên góp từ thiện nhiều nhất thế giới, sau khi hào phóng quyên tặng gần 1 tỷ USD)

Loại văn hóa của người Do Thái thật đáng để chúng ta phải suy ngẫm. Có lẽ chính vì không theo đuổi những thứ phù phiếm ở bề ngoài, cho nên họ mới có thể chuyên tâm vào học tập, nghiên cứu và sáng tạo.

Đất nước Israel tuy nhỏ, nhưng lại là cái nôi của vô số những công nghệ, phát minh mới nhất với chất lượng vô cùng vượt trội. Điều tưởng chừng như bất hợp lý nhưng đọc xong câu chuyện này, có phải bạn cũng đột nhiên hiểu ra rồi phải không?

~Thinh Chu~

---

Tìm hiểu thêm người Vợ của Mark Zuckerberg và quá trình học tập và thành lập Facebook:

Cô Priscilla Chan, người vợ của Mark Zuckerberg – sáng lập viên đồng chủ tịch của Facebook – là người Việt gốc Hoa. Sau mấy thế kỷ chạy tị nạn triều đại nhà Minh (Trung Hoa), cha mẹ của Chan lại một lần nữa chạy tị nạn cộng sản Việt nam sang Mỹ sau khi ở tù cải tạo những năm 1980.

Như tất cả những người Việt tị nạn nam khác, chỉ với bàn tay trắng nhưng họ đã cần cù làm việc có khi đến 18 tiếng một ngày để cho con cái họ có cơ hội thực hiện giấc mơ Mỹ (American Dream) – thăng tiến trên con đường học vấn. Từ lúc 13 tuổi Priscilla đã mơ ước theo học tại đại học bậc nhất thế giới Havard. Theo ngành sinh học, cũng chính tại trường học này, cô đã gặp Mark Zuckerberg vào năm 2003 trong khi xếp hàng chờ vào toilet!

Priscilla nhớ lại, “Hắn ta là một gã ngố không hơn không kém”

Priscilla nhớ lại, bề ngoài hắn ta là một gã ngố không hơn không kém. Trong năm đầu ở Havard, Mark lập trình website Facemesh mang mục đích giải trí, để mọi người có thể bình chọn mức hấp dẫn hình ảnh của các học sinh khác. Lượng truy cập nhiều đến mức làm ngập máy chủ của Harvard và ngăn chặn sinh viên truy cập Internet. Ngoài ra, nhiều sinh viên phàn nàn rằng hình ảnh của họ đã được sử dụng mà không được phép. Zuckerberg xin lỗi công khai, và trang web Facemesh đã đóng cửa sau vài ngày hoạt động. Facemesh là bản thảo để Mark kiến tạo Facebook. Trang web Facebook chính thức vào hoạt đông tại cư xá Havard một năm sau đó. Mark bỏ học (rời Havard) năm 2006 để sáng lập công ty Facebook ở California. Priscilla tốt nghiệp Havard 1 năm sau đó và theo đuổi ngành Y khoa tại trường đại học danh tiếng UCSF. Priscilla trở thành bác si nhi đồng, đúng một tuần trước ngày cưới.

Vào ngày ra trường của cô, Mark viết trên mạng lưới Facebook: “Anh rất tự hào về em, Bác Sĩ Chan :)” Một hôm người thầy cũ, Swanson, của Priscilla ghé thăm, Mark vừa ngồi trong bếp cùng với máy tính vừa cười toe toét, “Sau lưng người đàn ông đích thực là người đàn bà vĩ đại”. Nhiều người cho rằng Priscilla thật may mắn khi lấy Mark, nhưng Swanson và Mark lại cho rằng Mark mới chính là người may mắn. Cặp đôi này chính là hình ảnh hoàn hảo của giấc mơ Mỹ trở thành hiện thực.

Trong gần 10 năm hẹn hò, Priscilla yêu một thanh niên tự lập với hai bàn tay trắng nhưng đầy tiềm năng, thông minh, và khát vọng. Priscilla cũng không đoán trước được 10 năm sau Mark sẽ trở thành người tỷ phú nổi tiếng và trẻ nhất thế giới, với tài sản trị giá 18 tỷ đô la. Thật ra, Mark lúc nào cũng bình dân giản dị. Sau lần vào thăm nhà trắng (White House), cô viết lại: người yêu của tôi hôm nay mang giày và lên bộ gió! Mark luôn đi làm với những chiếc áo thun và quần jean cũ mềm. Bàn làm việc thì kê ngay giữa nhóm nhân viên của mình. Nếu không biết Mark, chắc không ai sẽ nhận ra được ông chủ đầy quyền lực này ở công ty Facebook.

Mục đích tối thượng của trường học là để nâng cao học vấn và văn hóa cho một tập thể và quốc gia chớ không phải là nơi để ban cấp học vị hay thước đo xã hội. Cũng như những thiên tài Bill Gates, Steve Jobs, hay Michael Dell, Mark bỏ học sớm để nhanh chóng thực hiện giấc mơ Mỹ táo bạo của mình. Nhưng không phải ai cũng có được khả năng thiên tài như họ. Không chỉ dừng lại ở thành công, họ còn dành nhiều tâm tư, thời gian và đóng góp thực tế nhưng hữu hiệu cho những người kém may mắn khác. Ngày 09 tháng 12, 2010, Mark cùng Bill Gates, và nhà đầu tư Warren Buffett đã ký một cam kết ”Giving Pledge” trong đó họ hứa sẽ tặng cho hội từ thiện ít nhất một nửa tài sản (over the course of time) và mời những người giàu đóng góp 50% hoặc nhiều hơn của cải của họ cho từ thiện.

Mark đã thành lập quĩ học bổng cho các em với đóng góp ban đầu là 100 triệu US. Mark tâm sự, “khi về nhà tôi và Priscilla thường trao đổi về công việc của nhau, đặc biệt về những trẻ em Priscilla đang điều trị. Priscilla luôn băn khoăn về sự thiếu hụt các bộ phận cơ thể hiến tặng cho trẻ em bị bệnh.” Với sự thuyết phục của Priscilla, Mark đã thành lập quĩ hiến tặng các bộ phận cơ thể ngay trên trang mạng Facebook với mơ ước Donor Life sẽ cứu rỗi hàng triệu sinh mạng trên thế giới.

Priscilla and Mark đã hành hương về cội nguồn, thăm Trung Hoa và cả Việt Nam. Người Hoa lấy làm hãnh diện về cô Priscilla, nhưng điều thú vị là Facebook hay Google đều là những trang mạng bị ngăn cấm ở đất nước cộng sản này, còn ở Việt Nam thì lúc mờ lúc tỏ. Nền tảng chính trị và tư tưởng của sự kiểm duyệt Internet được cho là dựa vào câu nói của Đặng Tiểu Bình trong đầu những năm 1980: “Nếu mở cửa sổ để hưởng bầu không khí trong lành, thì ruồi nhặng bay vào là điều tất yếu”. Có tin đồn là trong chuyến hành hương, cặp đôi này muốn mang thông điệp hòa bình và lợi ích cho người sử dụng Facebook hơn là những độc hại mà Internet và những trang mạng xã hội mang lại cho các nước cộng sản. Share tu họa sĩ ViVi Võ Hùng Kiệt.