Tạm thời lấy hai “hiện tượng văn hoá” (hoặc phản văn hoá) xảy ra gần đây là Tượng đài Bà mẹ Việt Nam ở Quảng Nam và Văn Miếu ở Vĩnh phúc để so sánh thì mức độ phi lý, lố bịch của Văn miếu trội hơn “Mẹ Thứ” nhiều.

Nó đã là một lời cảnh báo khẩn thiết về sử dụng ngân sách.

.

Khi xây tượng đài Mẹ VN Anh hùng người ta còn có một hình tượng nghệ thuật xuất phát từ thực tế cuộc sống: Một bà mẹ Thứ có thật, anh hùng, đau thương thật để mô phỏng và tôn vinh. Vấn đề nổi cộm là số tiền, tầm cỡ, quy mô công trình. Nếu tượng đài xây hết 100 tỷ, còn 300 tỷ xây chục cái bệnh viện huyện thì chắc dư luận cũng đại xá, không ồn ã .

.

Nhưng khi nói đến Văn miếu Vĩnh Phúc thì tình hình đã khác.

.

Hồi 1980 ở Hà Nội có câu đồng dao vui vui:

.

Tiến lên ta quyết tiến lên.

Tiến lên ta quyết tiến lên hàng đầu.

Hàng đầu không biết đi đâu.

Đi đâu không biết, đi đầu cứ đi!.

.

Động cơ của các vị ở Vĩnh Phúc khi xây Văn Miếu khá giống nội dung câu đồng dao kia.

.

Thông tin chính thức cho thấy giới chức lãnh đạo Vĩnh Phúc cho đến giờ chưa biết sẽ thờ ai trong ngôi “đền” gần 300 tỷ kia.

.

Đây là vấn đề đặc biệt đáng lưu tâm.

Nó cho thấy, việc xây dựng đền đài miếu mạo, tượng thần, biểu trưng giờ này rất xông xênh.

.

Ai làm cũng được.

Làm to bao nhiêu cũng được.

Tiêu tốn bao nhiêu tiền cũng được.

Xây dựng khi có mục tiêu cụ thể cũng được, không cũng cứ xây. Xây rồi liệu tìm cách “tiêu hoá” , giải thích ý nghĩa công trình sau, cũng được.

.

Việc xây dựng, tiêu tiền ngân sách công không cần xem xét đến tình hình kinh tế, dân sinh địa phương. Không cần biết trong tỉnh còn bao nhiêu trạm xá , bệnh biện không đủ giường bệnh, không có xe cấp cứu, không có tiền chống dột cho hàng trăm phòng học. Muốn xây, cứ xây!.

.

Ở cấp nhà nước, có hai Bộ có chức năng, nhiệm vụ rất gần gũi với địa hạt này là Bộ Tài Chính và Bộ Văn Hoá nhưng xem ra, các Quý cấp này rất vô tư trong việc này, ai xây, xây to cỡ nào, tiêu bao nhiêu tiền, cứ xây!.

.

Từ tình hình này, Quảng Nam, Vĩnh Phúc chưa chắc đã phải hai tỉnh cuối cùng “chơi” kiểu này, một kiểu làm việc có thể nói, gây thương tổn nặng nề đến ngân sách công, đến uy tín nhà nước .

.

Thời gian tới đây, có thể nhiều tỉnh “thi đua yêu nước” với Quảng Nam, Vĩnh Phúc chơi những toà kỳ quái khác đàng hoàng hơn, to lớn hơn nhiều.

.

ĐOẠN KẾT Ở HY LẠP.

Tuần vừa rồi, khối cộng đồng châu Âu và quỹ tiền tệ thế giới cam kết rót cho Hy Lạp vài tỷ USD để cấp cứu nền kinh tế nước này sau khi họ bị cục “Nợ công” kéo muốn chìm nghỉm xuống Đại Tây Dương.

.

Nhưng hai tổ chức tài chính này đòi Hy Lạp phải cam kết cắt giảm công khai các khoản chi phí hành chính cồng kềnh, phóng khoáng, ít tác dụng thì mới cho vay, nếu không thì miễn.

.

Tình trạng nửa nổi nửa chìm của Hy Lạp hiện nay xuất phát từ duy nhất một nguyên nhân là sự lạm chi trong các khoản chênh chao, khó kiểm soát trong hoạt động chi tiêu của ngân sách nhà nước.

.

Chưa có ai làm phép so sánh cụ thể vấn đề chi tiêu khoản này giữa ta và Hy Lạp, nhưng nếu tạm so loại hình như Văn Miếu Vĩnh Phúc và tượng Mẹ Thứ ở Quảng Nam thì Hy Lạp phải gọi Việt Nam bằng… ông tổ.

.

Bao giờ thì có một thiết chế cho những việc như thế này?.

Bao giờ thì có một pháp lệnh trong đó có một điều khoàn giả tưởng như thế này:

.

Điều 8- “Những công trình văn hoá công cộng, có giá trị từ 20 tỷ đồng trở lên phải được trình lên UB ngân sách của Quốc hội và được Bộ Văn hoá phê duyệt. Bộ văn hoá phải chịu trách nhiệm về tính chính danh, về ý nghĩa của công trình này”

.

Điều 9- “ Các tỉnh còn để bệnh nhân nằm chung giường, học sinh học trường dột, thiếu bàn ghế, dân cư thiếu cầu qua suối, dân thiếu ăn cuối vụ không được phép xây tượng đài và những công trình văn hoá giá trị trên 20 tỷ đồng”

.

Vân vân…

Nếu được thế, thì muôn dân hả dạ lắm.

Sài Gòn 13 tháng 6 năm 2015.

Huy Cường.