Dân số đứng thứ 14 trên thế giới. Chỉ số IQ khá, năng động, cần cù… Vậy tại sao nước ta lại yếu kém? (Ảnh: wikipedia)

Ngày 18/5 vừa qua, tại trường ĐH Tôn Đức Thắng đã diễn ra buổi tọa đàm mang chủ đề “Tồn tại và phát triển trong xu thế hội nhập khu vực và toàn cầu hóa” với ông Bùi Quang Vinh, nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư (KH&ĐT) là diễn giả. Đây là lần đầu tiên ông nhận lời nói chuyện với một trường đại học sau khi thôi chức. Trước đó đã có nhiều lời mời, trong đó có cả trường đại học Harvard của Mỹ nhưng ông chưa từng nhận lời. 

Nhìn lại quá khứ của Việt Nam từ 30 năm trước, ông chia sẻ:

“30 năm trước, Việt Nam là đất nước kiệt quệ, nghèo nhất thế giới, lạm phát những năm 1980 đến 40%. Sau 30 năm đổi mới, nước ta có bước tăng trưởng ngoạn mục được thế giới đánh giá tăng trưởng chỉ đứng sau Trung Quốc. Thành tựu đó chính là nhờ nước ta chủ động chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường. Nếu giữ cách cũ thì chúng ta không có cuộc sống như ngày hôm nay.”

Mặc dù vậy, có một thực tế không thể phủ nhận rằng Việt Nam vẫn còn là một nước nghèo trong so sánh với các nước láng giềng lân cận Philippines, Malaysia…

Cũng theo ông Vinh, Việt Nam cần nắm bắt cơ hội đổi mới và phát triển khi đang trong giai đoạn có nguồn lực dân số vàng trong độ tuổi lao động. Bình quân dân số vàng là 50 năm, của Việt Nam là tính từ năm 1970 – 2020, nhưng có thể kéo dài đến hết năm 2015. Từ năm 2035, dự kiến dân số Việt Nam vào khoảng 108 triệu người nhưng có đến 15% (khoảng 16 triệu người) là trên 65 tuổi.

“Già hóa dân số đang là thách thức của nước ta. 30 năm qua chúng ta làm rất nhiều việc nhưng tiếc là còn quá lãng phí dân số vàng. Thời gian dân số vàng còn ngắn lắm nếu không cố gắng phát triển kinh tế thì chúng ta chưa giàu đã vội lo già. Một dân tộc chưa làm gì, còn nghèo rớt mà đã già thì rất nguy hiểm”, ông Vinh chia sẻ.

Khi đề cập đến vấn đề “tư duy” giáo dục của người dân Việt Nam, ông trăn trở “Dân số đứng thứ 14 trên thế giới. Chỉ số IQ khá, năng động, cần cù… Vậy tại sao nước ta lại yếu kém. Đổi mới có hiệu quả mà sao nhiều thứ chúng ta chưa hài lòng?”

Đó cũng là vì mặc dù chúng ta có nguồn nhân lực dồi dào nhưng lại không được đào tạo và sử dụng hiểu quả. Nói về giáo dục, ông Vinh cũng nhấn mạnh việc chúng ta chỉ quan tâm đến đầu vào mà không quan tâm đến chất lượng đầu ra. Chưa có nước nào mà thi Đại học lại khó khăn khổ sở, phải huy động lực lượng lớn như ở Việt Nam trong khi ở các nước khác, cánh cửa Đại học luôn rộng mở.

Ngoài ra, ông còn cho biết, tốc độ tăng năng suất lao động của Việt Nam thấp nhất khu vực, bằng 1/20 lần Singapore và 1/15 Malaysia. 44% lao động nước ta làm trong lĩnh vực nông nghiệp nhưng nông nghiệp tỷ trọng GDP còn khá thấp. Lao động chính thức (tức có hợp đồng lao động, bảo hiểm) thấp hơn lao động phi chính thức (bán cà phê, xe đẩy, không hợp đồng, kinh doanh tự do). Năng suất lao động trong cái mà ta tưởng giàu có như ngân hàng, bất động sản cũng rất thấp. Đó là nguyên do vì sao tiền đổ vào nhiều nhưng thành quả là những dự án bỏ hoang ở Hà Nội, TPHCM.

Đúc kết từ những điều trên, ông nói: “Không đổi mới những điều như trên thì sao kỳ vọng đất nước cất cánh?. Việt Nam phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hơn nữa chứ không chỉ thỏa mãn thành quả 30 năm và ngồi đó nhâm nhi chiến thắng. Nếu không đổi mới sẽ rơi vào bẫy thu nhập trung bình thấp.”

Ông cũng khẳng định rằng, muốn GDP bình quân đầu người thấp nhất là 18.000 – 22.000 USD, nghĩa là mức độ tăng trưởng tối thiểu trong 20 năm tới nước ta phải đạt 6-8%/năm thì phải đổi mới thể chế: “Đổi mới là đặt ra những điều mà chúng ta biết là đúng mà không làm, nói quá nhiều mà không làm, đặt ra mà không làm… Nếu không tiếp tục đổi mới, không cải cách mạnh mẽ thì sau 20 năm nữa, Việt Nam thua Lào và Campuchia.”

Theo Dân Trí

Hồng Hoa tổng hợp